Το χωριό Καλοπαναγιώτης βρίσκεται κτισμένο στις όχθες του ποταμού Σέτραχου, σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων. Τα σπίτια που αποτελούν τον οικισμό, «ανεβαίνουν» στην δυτική, με έντονη κλίση πλαγιά της κοιλάδας της Μαραθάσας, στο βάθος της οποίας ρέει ο ποταμός.
Το χωριό δεν έχει και μεγάλη χρονική ιστορία, αφού ο πρώτος κάτοικος του, έφθασε στην περιοχή κατά τον 11ον αιώνα. Η τοποθεσία όμως, ήταν γνωστή, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε γειτονικές χώρες για τις ιαματικές πηγές της από τα πολύ παλιά χρόνια.
Στην ανατολική όχθη του ποταμού, πολύ κοντά στην κοίτη, υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα, πολλές πηγές που αναβλύζουν μέσα από τεράστιους βράχους. Αυτές οι πηγές είναι ιαματικές και τις αξιοποίησαν οι άρχοντες του Βασιλείου των Σόλων, ιδρύοντας «Ασκληπιείο» προς τιμή και αφιέρωση στον Θεό τους Ασκληπιό.
Η αίγλη και το μεγαλείο του, φαίνονται ακόμα και σήμερα, αν και υπάρχουν μόνο οι πέτρινες λαξευμένες στον βράχο λεκάνες που χρησιμοποιούνταν από τους ιερείς του Ναού για την θεραπεία των ασθενών τους.
Λίγα μέτρα βόρεια από τις ιαματικές πηγές, υπήρχε κτιριακό συγκρότημα, με δωμάτια για παραμονή των ασθενών. Όλα τα πιο πάνω, καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν μετά που στην Κύπρο επικράτησε ο Χριστιανισμός.
Τα κτήρια του Ασκληπιείου γκρεμίστηκαν και στην θέση τους κτίστηκε Ναός και Μοναστήρι προς τιμήν και αφιέρωση στον Άγιο Ηρακλείδιο. Στα χρόνια που ακολούθησαν, δίπλα στον αρχικό Ναό, κτίστηκε άλλος προς τιμήν του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή. Πολύ αργότερα, δίπλα στους δύο Ναούς, κτίστηκε ακόμη ένας. Οι 3 Ναοί εξωτερικά φαίνονται σαν ένας.
Όπως σε όλα τα μοναστήρια της Κύπρου, έτσι και στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, άρχισαν να συρρέουν άνθρωποι, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με τις γεωργικές εργασίες του μοναστηριού. Ο πρώτος που κατοίκησε στην περιοχή, ήταν κάποιος που τον έλεγαν Παναγιώτη.
Σε σύντομο χρόνο, κτίστηκαν γύρω από το μοναστήρι έξι οικισμοί, που ο καθένας είχε την δική του αρχή αλλά και τον δικό του Ναό. Με την πάροδο του χρόνου και με την επικράτηση του οικισμού που έκτισε ο Παναγιώτης, νικώντας τους άλλους, οι έξι οικισμοί ενώθηκαν και αποτέλεσαν ένα ενιαίο οικισμό που τον ονόμασαν «Οικισμός του Παναγιώτη».
Το όνομα «Καλοπαναγιώτης» αναφέρεται για πρώτη φορά, στα χρόνια της Αγγλοκρατίας και αυτό μετά από παράφραση της Φράγκικης ονομασίας του «οικισμού του Παναγιώτη», που προφερόταν στα Κυπριακά ως « Καζαλοπαναγιώτης».
Για την ονομασία του χωριού, υπάρχει και μια άλλη εκδοχή που μιλά για τρία αδέλφια που ο κάθε ένας έκτισε και ένα χωριό. Αυτά όμως είναι παραμύθια για μικρά παιδιά και δεν αξίζουν καμιάς αναφοράς.
Τι έχει να προσφέρει ο Καλοπαναγιώτης σαν χωριό και σαν τοποθεσία, στον Κύπριο αλλά και ξένο επισκέπτη του;
Η τοποθεσία που είναι κτισμένο το χωριό, μέσα σε μια στενή κοιλάδα που περιβάλλεται από πανύψηλες και με έντονη κλίση καταπράσινες πλαγιές, συνδυάζεται τόσο αρμονικά και όμορφα με την αρχιτεκτονική των σπιτιών, που πραγματικά το χωριό «εξαφανίζεται» μέσα στο πράσινο, από το οπτικό πεδίο του παρατηρητή.
Ο ποταμός Σέτραχος, είναι βατός σε πολλά σημεία και σου προσφέρει μοναδικές και πανέμορφες εικόνες με τα Ενετικά γεφύρια του σε πρώτο πλάνο. Τα πλατάνια, οι Σκλέδροι και μια σειρά άλλων υδροχαρών δένδρων και θάμνων, δημιουργούν παραποτάμια δάση, παράδεισους για πολλά ωδικά πουλιά.
Το μοναστήρι και οι πολλές μικρές εκκλησίες θα σας θυμίζουν την ιστορία του χωριού και θα σας χρειαστούν πολλές ώρες για να τις μελετήσετε. Λίγες δεκάδες μέτρα από το Μοναστήρι, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Θεοσκέπαστης. Ένα πανέμορφο εκκλησάκι στην όχθη παραποτάμου του Σέτραχου, που ο κάθε επισκέπτης του χωριού, πρέπει να επισκεφτεί.
Το πάντοτε υπερχειλισμένο φράγμα του Καλοπαναγιώτη, εκτός από την χρησιμότητα του για την άρδευση μεγάλων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης κατά μήκος της Κοιλάδας της Μαραθάσας, «ταιριάζει» τόσο όμορφα με την γενική εικόνα που θα έχετε από το ανάχωμα του, αφού από εκεί μπορείτε να δείτε μέχρι τον Μουτουλλά.
Όλα τα πιο πάνω, δεν θα είχαν καμιά αξία, αν οι άνθρωποι του Καλοπαναγιώτη, δεν ήταν αυτοί που είναι. Άνθρωποι φιλόξενοι και εγκάρδιοι, έτοιμοι να σε εξυπηρετήσουν και να απαντήσουν σε κάθε ερώτηση σου που έχει σχέση με το χωριό τους.
Ο Καλοπαναγιώτης είναι ένας προορισμός που μπορεί και έχει την δυνατότητα να προσφέρει πολλά στους επισκέπτες τους.
