Ταξιδεύοντας στο χωριό της Πάφου την Φιλούσα Κελοκεδάρων, εκτός από την Μεσαιωνική εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, θα μπορέσετε να επισκεφτείτε και το Καθολικό του άλλοτε Μοναστηριού του Αγίου Νικολάου ή όπως το αποκαλούν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, το Άη Νικολούι.
Το Μοναστήρι κτίζεται στις αρχές του 11ου αιώνα και προικοδοτείται από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου με μεγάλη αρόσιμη γεωργική έκταση, κάτι το οποίο αποτέλεσε πόλο έλξης πολλών ανθρώπων οι οποίοι έκτισαν γύρω από αυτό διάφορους οικισμούς, όπου ανάμεσα τους ήταν και η Φιλούσα.
Όταν οι Φράγκοι αγόρασαν το νησί από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο το 1192, το Μοναστήρι αλλά και όλη η περιουσία του, μέσα από το καταχθόνιο σχέδιο που εφάρμοσαν στο νησί οι Φράγκοι για εξαφάνιση της Ορθόδοξης εκκλησίας, μεταφέρεται στην ιδιοκτησία της δυτικής η οποία εν είδη φεουδάρχη την μισθώνει στους Λατίνους και στους ελεύθερους καλλιεργητές που είχαν εν τω μεταξύ μεταφερθεί από περιοχές της Παλαιστίνης και της Συρίας.
Στα χρόνια που ακολούθησαν την Φραγκοκρατία, το νησί περιήλθε στην κατοχή των Οθωμανών Τούρκων, οι οποίοι εφάρμοσαν ένα διαφορετικό από τους Φράγκους θρησκευτικό δίκαιο, επιστρέφοντας στην εκκλησία της Κύπρου τις χαμένες περιουσίες της και ταυτόχρονα επέτρεπαν στους Χριστιανούς να οικοδομούν Ναούς και μοναστήρια, με μόνο περιορισμό το καμπαναριό να μην είναι πιο ψηλό από το ύψος του τοπικού Μιναρέ.
Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, εξακολουθεί καθ' όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, να λειτουργεί σαν μοναστική κοινότητα, βοηθώντας παράλληλα τους κατοίκους των χωριών της περιοχής να επιβιώσουν από τις εξαντλητικές φορολογίες που επέβαλλε ο εκάστοτε Βεζίρης ή διοικητής του νησιού.
Η πρακτική που εφαρμοζόταν τότες από όλα τα Μοναστήρια ήταν η παραχώρηση στους κατοίκους του νησιού γεωργικά τεμάχια (κλήρους). Οι χωρικοί δούλευαν σε αυτούς του κλήρους δωρεάν και ότι παρήγαν ανήκε στο Μοναστήρι. Το Μοναστήρι με τη σειρά του, αναλάμβανε την διατροφή, την στέγαση και την μόρφωση του πληθυσμού. Με αυτό τον τρόπο, μιας και τα Μοναστήρια εξαιρούνταν από την φορολογία προς τον Σουλτάνο, πολύ λίγοι πλήρωναν φόρους, αναγκάζοντας έτσι τους Οθωμανούς κατακτητές να αλλάζουν, χωρίς επιτυχία όμως, συχνά - πυκνά το σύστημα διοίκησης του νησιού.
Όταν είχε διαφανεί ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία βρισκόταν στο οικονομικό τέλος της, ο Σουλτάνος επέβαλε σε μια ύστατη προσπάθεια να εξοντώσει τον Λαό της Κύπρου, τρομερά εξαντλητικές φορολογίες ακόμη και στα Μοναστήρια, τα οποία άρχισαν ταυτόχρονα να δέχονται καθημερινές επιθέσεις από τους στρατιώτες του.
Σε αυτή την χρονική διάρκεια, πολλά Μοναστήρια του νησιού καταστράφηκαν εξολοκλήρου και χάθηκαν μαζί με τους Μοναχούς που τα στελέχωναν. Πολλά άλλα εγκαταλείφθηκαν από τους ένοικους τους, οι οποίοι μετοίκησαν αλλού για να γλυτώσουν από τις σφαγές.
Ανάμεσα στους δεύτερους ήταν και οι Μοναχοί του Αγίου Νικολάου, οι οποίοι μεταφέροντας μαζί τους πανάρχαιες εικόνες από το Καθολικό τους, μετέβησαν για ασφάλεια στην Μονή Κύκκου. Το Μοναστήρι δέχεται την μανία των Οθωμανών κατοίκων γειτονικών χωριών, ερημώνονται και καταστρέφονται εξολοκλήρου τα κελιά των Μοναχών καθώς και όλα τα βοηθητικά κτήρια. Από την καταστροφή έμεινε όρθιο μόνο το Καθολικό του Αγίου Νικολάου, το οποίο "έφθασε" στις μέρες μας σχεδόν όπως το έκτισαν οι Βυζαντινοί τον 11ον αιώνα.
Σήμερα το εκκλησάκι, βρίσκεται κτισμένο στα 950 μέτρα δυτικά του χωριού της Φιλούσας Κελοκεδάρων και ανάμεσα σε μεγάλους αμπελώνες και πανάρχαιους ελαιώνες. Έχει σχήμα ορθογώνιας Βασιλικής η οποία καλύπτεται από δίρριχτη, έντονα οξυκόρυφη, κεραμοσκεπή και ξύλινη στέγη. Τα κεραμίδια είναι επίπεδου τύπου και αγκιστρωτά και ίσως να αποτελούν τα πρώτα που τοποθετήθηκαν στην στέγη εκτός από τους καβάλους, οι οποίοι έχουν κατασκευαστεί πολύ μεταγενέστερα και αντικατάστησαν τους αρχικούς ίσως λόγω φθοράς.
Το εσωτερικό δάπεδο είναι καλυμμένο με ακανόνιστες πέτρινες πλάκες των οποίων η επάνω όψη είναι λειασμένη εκ του φυσικού. Οι 2 είσοδοι κλείνουν με ξύλινες και ευθυτενείς πόρτες, οι οποίες λόγω των χρόνων έχουν δημιουργήσει ανάμεσα στις σανίδες που τις αποτελούν, μεγάλα κενά. Μεγάλο θαυμασμό προκαλούν τα Βυζαντινά σιδερένια χερούλια τους που φέρουν πανέμορφο διάκοσμο. Η κόχη του Ιερού σχηματίζεται μόνο εσωτερικά του Ναού και χωρίζεται από πολύ παλαιό και πολύ απλό ξύλινο τέμπλο.
Το εκκλησάκι είναι πάντοτε ανοικτό και η πρόσβαση προς αυτό είναι πολύ εύκολη. Αν θα το επισκεφτείτε βεβαιωθείτε ότι φεύγοντας δεν έχετε αφήσει κεριά αναμμένα και ότι έχετε κλείσει καλά την πόρτα.
