Η κύρια εκκλησία στο χωριό Κάτω Μονή Λευκωσίας είναι αφιερωμένη στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού. Βρίσκεται κτισμένη στις βόρειες γειτονιές του χωριού και αυτό γιατί στις νοτιοανατολικές κατοικούσαν κυρίως Τουρκόφωνοι.
Πρόκειται για Ναό που οικοδομήθηκε μάλλον στις αρχές του 20ου αιώνα όσο και αν ο ρυθμός και η αρχιτεκτονική του μας παραπέμπει σε πιο παλιές εποχές. Ακολουθεί τον Κυπριακής εφεύρεσης Φραγκοβυζαντινό ρυθμό και έχει οικοδομηθεί σε σχήμα Βασιλικής που φέρει σταυροθόλια. Η οροφή και τα σταυροθόλια σκεπάζονται με κεραμίδια επίπεδα και Γαλλικού τύπου.
Στο Ναό υπάρχουν 3 είσοδοι, 2 στο νότιο τοίχο και μία στον δυτικό. Εντυπωσιακή είναι αυτή που βρίσκεται στον δυτικό τοίχο η οποία σχηματίζεται από μαλακή πορώδη πέτρα και η οποία σχηματίζει στο ανώφλι καμάρα και πάνω από αυτήν εντυπωσιακό και πολύ οξυκόρυφο τόξο. Ανάμεσα στην καμάρα και την κορυφή του τόξου, υπάρχει τετράγωνη αβαθής εσοχή μέσα στην οποία υπάρχει η μορφή του Σωτήρος. Η είσοδος κλείνει με απλή αλλά πανέμορφα κατασκευασμένη δίφυλλη πόρτα.
Στο κέντρο του νότιου τοίχου υπάρχει ακόμα μία είσοδος η οποία σχηματίζεται από πορώδη και μαλακή πέτρα όπως και αυτή στον δυτικό τοίχο και στο ανώφλι σχηματίζει καμαρωτό τόξο. Η είσοδος κλείνει με την ίδια πανέμορφη πόρτα όπως και η δυτική. Η 3η είναι ορθογώνια, ευθυτενής και η μονόφυλλη πόρτα ανοίγει μέσα στο Ιερό του Ναού.
Παράθυρα φωτισμού υπάρχουν 14, από ένα στα 8 σταυροθόλια, 2 στην οξυκόρυφη οροφή, 1 στον βόρειο τοίχο, 1 στο κέντρο του 5πλευρου ημικυκλικού τοίχου που εσωτερικά σχηματίζει την κόχη του Ιερού, 2 στο νότιο τοίχο και 1 πάνω από το οξυκόρυφο τόξο στον δυτικό τοίχο. Όλα είναι σχηματισμένα από μαλακή και πορώδη πέτρα και στο ανώφλι σχηματίζουν καμαρωτό τόξο.
Το καμπαναριό ορθώνεται δίπλα στην γωνία που σχηματίζουν στο σημείο ένωσης τους ο δυτικός με το νότιο τοίχο. Είναι κτισμένο σε 4 επίπεδα εκ των οποίων τα 3 βρίσκονται πάνω από το γείσο της οροφής. Είναι κτισμένο με πορώδη και μαλακή πέτρα. Τα 3 επίπεδα που βρίσκονται πάνω από το γείσο της οροφής φαίνεται να ανήκαν σε κάποιο άλλο πολύ πιο αρχαίο Ναό και να έχουν ενσωματωθεί στο Ναό πολύ αργότερα. Φέρουν πολύ έντονα σημάδια διάβρωσης που χρίζουν άμεσης επιδιόρθωσης.
Σημάδια διάβρωσης υπάρχουν και στης εξωτερική τοιχοποιία ή οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κακή ποιότητα των οικοδομικών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στο νησί κατά την περίοδο που ακολούθησε την ανεξαρτησία και αναπόφευκτα χρησιμοποιήθηκαν και στην ανέγερση του Ναού της Μεταμορφώσεως.
Ο Ναός πέραν της αναντίλεκτης Θρησκευτικής αξίας που έχει, προκαλεί τεράστιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Ο Φραγκοβυζαντινός ρυθμός που εφάρμοσαν στην Ναοδομία Κύπριοι τεχνίτες από το Καϊμακλί Λευκωσίας , μας δίνει αυτά τα αρχιτεκτονικά θαύματα που πραγματικά προκαλούν δέος και σεβασμό.
