Νότια από το εγκαταλελειμμένο χωριό παλαιό Παραμάλι, υπάρχει μικρός Ναός ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Παναγία «Η Ζωοδόχος Πηγή». Είναι κτισμένος μέσα σε μικρό και τεχνικό άλσος από ορθόκλωνα κυπαρίσσια και στην κορυφή χαμηλού υψώματος, το οποίο, όσο χαμηλό και αν είναι, δεσπόζει της κοιλάδας που έχει δημιουργήσει και διαμορφώσει ο ποταμός Παραμάλι. Κοιλάδα την οποία ο άνθρωπος έχει μετατρέψει σε μικρό παράδεισο, φυτεύοντας σε αυτήν εκατοντάδες χαρουπιές.
Στο εκκλησάκι μας «μεταφέρει» στενός και με μπετόν στρωμένος δρόμος, αφού πρώτα μας περάσει πάνω από το πέτρινο και παλαιό γεφύρι που ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού, την ίδια ώρα που εκατοντάδες κατσίκες προσπαθούν να βρουν προστασία από τον καυτό ήλιο κάτω από τα βαθύσκιωτα και παμπάλαια δέντρα χαρουπιάς.
Το παλαιό Παραμάλι, με τα σπίτια του, μισογκρεμισμένα να απλώνεται βόρεια μέχρι και τις όχθες του φράγματος «Παραμάλι», μας προκαλεί πικρία με την εγκατάλειψη και την ερήμωση του και δυτικά το αρχαίο λατομείο από το οποίο λατόμησαν τις πέτρες για να κτίσουν το χωριό, με το τεράστιο μέγεθος του μας φανερώνει πόσο μεγάλο ήταν πριν εγκαταλειφθεί.
Το μικρό ξωκλήσι της Παναγίας, μάρτυρας της ταυτόχρονης και διπλής κατοχής, μας «φανερώνει» τα δεινά και την καταστροφή που υπέστη σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Κτισμένο από την αρχή σε σχήμα καμαροσκέπαστης βασιλικής και από τον καιρό της Φραγκοκρατίας, φέρει στο «σώμα» του τον βανδαλισμό και την ιεροσυλία που επέδειξαν κάποιοι κατά τα προηγούμενα χρόνια.
Εικονίσματα Αγίων, βρέθηκαν πεταμένα και καλυμμένα από την άγρια βλάστηση στα γύρω χωράφια και ο τρόπος που είναι σπασμένα και τεμαχισμένα, μαρτυρούν την βία και το μίσος που εξάσκησαν σε αυτά οι αλλόθρησκοι. Μέρος του Ναού καθώς και των εξωτερικών τοίχων, που είχαν πλάτος περίπου 100 εκατοστά, γκρεμίζονται και ότι μένει όρθιο μετατρέπεται σε στάνη.
Το 1977 και όταν λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1974, ο ένας εκ των δύο δυναστών, εγκαταλείπει το χωριό, χριστιανοί από το Παραμάλι αλλά και από άλλα γειτονικά χωριά, ανάλαβαν εθελοντικά να αναστυλώσουν την εκκλησία της Παναγίας και να την λειτουργήσουν.
Ξανάκτισαν τους τοίχους, επέκτειναν δυτικά το σώμα της Βασιλικής και την σκέπασαν με πέτρινη και οξυκόρυφη καμάρα. Γύρω – γύρω φύτεψαν δεκάδες ορθρόκλωνα κυπαρίσσια και έστρωσαν την αυλή με Κυπριακό μάρμαρο. Νοτιοδυτικά έκτισαν πέτρινη βρύση και δίπλα ενσωμάτωσαν στο έδαφος τα βασικά μέρη ενός χειροκίνητου ελιόμυλου και στην είσοδο τοποθέτησαν αψίδα στην οποία έγραψαν το καλωσόρισμα.
Το εκκλησάκι εκτός από το θρησκευτικό δέος που προκαλεί, εντυπωσιάζει και με την παράξενη και μοναδική, ίσως, στο νησί αρχιτεκτονική του. Παρόλο που φαίνεται να είναι και είναι απλά μία μονόκλιτη Βασιλική, ο τρόπος που ενώθηκαν τα δύο μέρη της, δηλαδή αυτό που είχε απομείνει μετά τον βανδαλισμό και αυτό που έκτισαν μόλις το 1977, με κανένα τρόπο δεν μένει απαρατήρητος και ασχολίαστος.
Το δε μεγάλο πάχος της εξωτερικής τοιχοποιίας που σε κάποια σημεία ξεπερνά τα 110 εκατοστά μετατρέπει το εσωτερικό της, σε μία στενόμακρη στοά, όπου το ανατολικό της μέρος είναι βυθισμένο στο έδαφος και αυτό φαίνεται πολύ έντονα στην εξωτερική εμφάνιση της.
Το εκκλησάκι είναι πάντοτε ανοικτό. Αν το επισκεφτείτε , ποτέ μην ξεχάσετε φεύγοντας να κλείσετε την είσοδο στον προαύλιο χώρο γιατί στην περιοχή διακινούνται ελεύθερες εκατοντάδες κατσίκες και άλλα ζώα.
