Στο εγκαταλελειμμένο και μη υπάρχων πλέον χωριό, τον Πάνω Κουτραφά και στην τοποθεσία Dere, υπάρχει ο Νερόμυλος 592 ή όπως είναι γνωστός στους παλαιούς κατοίκους των γύρω χωριών, όπως είναι ο Κάτω Κουτραφάς, το Νικητάρι και η Βυζακιά, "ο μύλος του Μεμμέττη.
Πρόκειται για νερόμυλο ο οποίος έχει κτιστεί με πέτρες του ποταμού και το ύψος του επάνω μέρους της χοάνης από το σημείο όπου βρίσκεται το σιφούνι φθάνει τα 7 και μισό μέτρα. Ένα ύψος από το οποίο το εξερχόμενο νερό από το σιφούνι ασκούσε πίεση πάνω στις κούπες της φτερωτής ίση με 3 1/2 ατμόσφαιρες. Πίεση υπέρ αρκετή για να γυρίσει τις τεράστιες μυλόπετρες.
Τα κτήρια του μύλου ήταν ισόγεια και ήταν κτισμένα και αυτά με κροκάλες του ποταμού. Αποτελούνταν από το δωμάτιο μέσα στον οποίο υπήρχαν οι μυλόπετρες και ακόμη 4 βοηθητικοί χώροι. Σε μικρή απόσταση από τον μύλο, υπήρχε το σπίτι του μυλωνά και ίσως κάποια δωμάτια φιλοξενίας αυτών που προσέρχονταν στον μύλο για να αλέσουν τα γεννήματα τους.
Το νεραύλακο που οδηγούσε το νερό στον μύλο ήταν κτισμένο με πέτρες του ποταμού και εσωτερικά ήταν καλυμμένο με ένα μείγμα ασβεστοκονιάματος και τριμμένου κεραμικού, κάτι το οποίο το στεγανοποιούσε απόλυτα.
Αποτελούσε δε μέρος ενός θαυμαστού και θαυμάσιου αρδευτικού συστήματος, το οποίο αποτελείτο από ανοικτές πέτρινες χαβούζες, πέτρινα κανάλια και σύστημα διανομής και κατανομής του νερού σε όλα τα τεμάχια γης του τότε τσιφλικιού. Διαχωριζόταν δε από αυτό το αρδευτικό σύστημα στην τοποθεσία Kotsialar και αφού πρώτα κατέληγε στο μυλαύλακο εισόδου του μύλου, στην συνέχεια μετατρεπόταν σε χωμάτινο κανάλι το οποίο επέστρεφε το νερό στον ποταμό της Ελιάς.
Η γενική κατάσταση του κτηρίου είναι πολύ καλή και με λίγη προσπάθεια θα μπορούσε να αναπαλαιωθεί και να αποτελέσει μουσειακό προορισμό. Τα πάντα είναι σε πολύ καλή κατάσταση, ακόμη και τα 4 πέτρινα και ημικυκλικά τόξα που δημιουργούσαν τα 5 δωμάτια. Το μόνο που λείπει είναι η οροφή, την οποίαν έχουν χαλάσει κτηνοτρόφοι με σκοπό να πάρουν τα δοκάρια που την στήριζαν.
ΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΕΜΑΧΙΟΥ ΕΊΝΑΙ:
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
ΔΗΜΟΣ/ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΑΝΩ ΚΟΥΤΡΑΦΑΣ
ΑΞΙΑ 1.1.2013 €3,000.00
ΑΞΙΑ 1.1.1980 €68.34
ΤΜΗΜΑ/ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΓΓΡΑΦΗΣ 0/2670
ΤΜΗΜΑ 01
ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΕΜΑΧΙΟΥ 71
ΦΥΛΛΟ/ΣΧΕΔΙΟ 28/1328V01
ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1250
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ DERE
Ακολουθούν μαζί με τις φωτογραφίες, χάρτες γεωτοποθέτησης του νερόμυλου 592
