Ήταν η 10η χιλιετία πριν την γέννηση του Χριστού όταν ο άνθρωπος έκανε τα πρώτα του βήματα στο νησί της Αφροδίτης, την Κύπρο και ένα καράβι με κατεβασμένα τα πανιά άραζε στις εκβολές ποταμού που βρισκόταν στα νότια παράλια του νησιού. Από το καράβι αποβιβάστηκε ο γιος του ημίθεου Ηρακλή, ο Άμαθος, μαζί με τους πάνοπλους πολεμιστές του, ψάχνοντας να βρουν κατάλληλο μέρος για να κτίσουν το Βασίλειο τους.
Σε μικρή απόσταση από το σημείο που άραξαν βρήκαν ψηλό λόφο που οι νότιοι πρόποδες του βρίσκονταν μέσα στην θάλασσα, οι ανατολικές περιοχές ήταν απροσπέλαστοι βάλτοι, βόρεια υπήρχαν μεγάλες εκτάσεις αρόσιμης γης και δυτικά υπήρχε πυκνό και απροσπέλαστο δάσος. Βρήκαν αυτό που ήθελαν.
Στην κορυφή του λόφου έκτισαν υπέρλαμπρο Ναό προς τιμήν της Κύπριδας Αφροδίτης και γύρω από αυτόν το Βασίλειο τους. Νότια έκτισαν το λιμάνι τους και βόρεια δημιούργησαν τους αγρούς τους. Τέλος έκτισαν ψηλό και ισχυρό τείχος για να προστατέψουν τα σπίτια τους από τους εχθρούς τους.
Το Βασίλειο, χωρίς ουσιαστικούς εχθρούς μεγάλωσε και η φήμη του ξεπέρασε τα όρια του μικρού νησιού που το φιλοξενούσε. Έμποροι από όλα τα μέρη του τότε γνωστού κόσμου και πιο πολύ από τη Φοινίκη, κατέφθαναν στο λιμάνι του, μεταφέροντας τα προϊόντα που εμπορεύονταν. Από εκεί καραβάνια με γκαμήλες προχωρούσαν προς το εσωτερικό του νησιού για να αγοράσουν το χαρούπι που αποτελούσε τον «μαύρο χρυσό» εκείνης της εποχής. Οι κάτοικοι του Βασιλείου για να ευχαριστήσουν τον κτήτορα του, τον Άμαθο, το ονόμασαν «Αμαθούς» και τον ποταμό που του πρόσφερε ασφαλές καταφύγιο «Άμαθο».
Όσο τα χρόνια περνούσαν, το Βασίλειο όλο και μεγάλωνε. Το λιμάνι που έκτισε ο Άμαθος δεν ήταν πια ικανό να εξυπηρετήσει τον όλο και αυξανόμενο εμπορικό στόλο. Αποφάσισαν και έκτισαν νέο. Πιο μεγάλο. Πιο σύγχρονο.
Από την ανατολική πλαγιά του λόφου, λατόμησαν και πελέκησαν τεράστιους λιθόπλινθους με μήκος 3 μέτρα και πλάτος 70 εκατοστά και με βάρος 3 τόνους. Πελέκησαν περίπου 5000 τέτοιους λιθόπλινθους και με αυτούς έκτισαν λιμάνι με 3 λιμενοβραχίονες. Οι δύο είναι κάθετοι προς την ακτή και έχουν μήκος 100 μέτρα και ο τρίτος έχει κατεύθυνση δυτικά – ανατολικά και έχει μήκος 180 μέτρα. Γύρω από τους λιμενοβραχίονες έκτισαν χαμηλό αλλά πολύ ισχυρό τείχος, μετατρέποντας το λιμάνι σε «εσωτερικό». Όλα αυτά είναι ακόμα και σήμερα ορατά αλλά βρίσκονται κάτω από το νερό της θάλασσας και μόνο από ψηλά μπορείς να τα παρατηρήσεις.
Με τον ερχομό των Αχαιών στο νησί το 3000 Π.Χ. και την εγκατάσταση τους στα παράλια του νησιού, το Βασίλειο της Αμαθούς αποτέλεσε το καταφύγιο των Ετεοκυπρίων. Από όλα τα μέρη του νησιού, είχε εκτοπιστεί ο ντόπιος πληθυσμός και οι άνθρωποι είτε κατέληξαν στο σκληρό και κακοτράχαλο εσωτερικό του είτε κατέφυγαν στην Αμαθούντα, κάνοντας το Βασίλειο ακόμα πιο δυνατό και πιο πλούσιο.
Δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα, η Αμαθούς πέρασε στον έλεγχο της Φοινίκης και ο πληθυσμός της αποτελείτο από Φοίνικες, κυρίως εμπόρους. Αυτό όμως δεν εμπόδιζε την αγαστή συνεργασία με το Ελληνικό στοιχείο που είχε εν τω μεταξύ επιβληθεί σε ολόκληρο το νησί, αφομοιώνοντας και εξαφανίζοντας κάθε στοιχείο των Ετεοκυπρίων.
Όταν οι νότιες θάλασσες του νησιού άρχισαν να διασχίζονται από τους Σαρακηνούς πειρατές, η Αμαθούντα αποτέλεσε τον κύριο στόχο των επιδρομών τους. Για εκατοντάδες χρόνια, οι Φοίνικες κάτοικοι του απέκρουαν τις επιθέσεις των Σαρακηνών μέχρι που η φυσική κόπωση τους οδήγησε στην ήττα.
Πριν ο αλαλάζων όχλος των πειρατών καταφέρει να σπάσει το τείχος που προστάτευε το παλάτι και την Βασίλισσα του, αυτή μαζί με τον θησαυρό του Βασιλείου και με εκατό πάνοπλους στρατιώτες μπήκε στην μυστική σπηλιά, που η έξοδος της βρισκόταν 4 χιλιόμετρα ανατολικά, όπου την περίμενε πολεμικό καράβι για να την μεταφέρει στην Φοινίκη.
Το λαβυρινθώδες του σπηλαίου αποτέλεσε αιτία να χαθούν για πάντα μέσα στις στοές του, παραμένοντας μέχρι σήμερα οι μόνοι φρουροί του αμύθητου θησαυρού.
Το Βασίλειο λεηλατήθηκε και όσοι κάτοικοι κατάφεραν να γλυτώσουν από το μένος των πειρατών κατέφυγαν στο εσωτερικό του νησιού κτίζοντας δύο νέους οικισμούς. Τον Φοίνικα στην Πάφο και τα Φοινικάρια στην Λεμεσό.
Σήμερα η Αμαθούντα αποτελεί ένα μεγάλο Δήμο με αρκετές χιλιάδες κατοίκους οι οποίοι απολαμβάνουν τα οφέλη από την τεράστια τουριστική ανάπτυξη που είχε το άλλοτε αρχαίο βασίλειο.
Υπερπολυτελή τουριστικά καταλύματα κτισμένα λίγα μέτρα από την ακτή, δέχονται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Σε πανέμορφες και οργανωμένες «ξανθές» παραλίες έχουν μετατραπεί τα άλλοτε αφιλόξενα παράλια του Βασιλείου και οι οποίες κατακλύζονται από τους λουόμενους.
Η Αμαθούντα αποτελεί έναν από τους πιο όμορφους και αγαπημένους προορισμούς στο νησί, τόσο για τους ντόπιους ταξιδευτές όσο και για τους ξένους περιηγητές.
