Το μικρό και πετρόκτιστο χωριό της Λεμεσού που φέρει το όνομα «Καπηλειό» βρίσκεται 19 χιλιόμετρα βόρεια από την πόλη της Λεμεσού και αποτελεί ένα από τα 14 Κρασοχώρια του νησιού στα οποία επιτρέπεται να παράγεται το Νάμα των κρασιών, η Κουμανταρία. Οι κάτοικοι του μετρώνται σε μερικές δεκάδες και οι οποίοι έχουν σαν βασική ενασχόληση την αμπελοκαλλιέργεια.
Οι κατάλληλες κλίσεις των βουνοπλαγιών, που εκθέτουν τα αμπέλια ομοιόμορφα στον Κυπριακό ήλιο αλλά και η γεωχημεία των πετρωμάτων επιφανείας που τους δίνουν όλα εκείνα τα στοιχεία που χρειάζεται για να ωριμάσουν το σταφύλι έτσι ώστε να μας δώσει εκείνο το «μεθυστικό» και μοναδικό άρωμα της Κουμανταρίας, έχουν καταστήσει το Καπηλειό ήδη από την αρχαιότητα σε κατεξοχήν Κρασοπαραγωγικό τόπο.
Το Καπηλειό κάνει την εμφάνιση του στις αρχές του 7ου αιώνα σαν μικρός οικισμός, του οποίου οι κάτοικοι ήταν ενταγμένοι στα τάγματα των Ακριτών, οι οποίοι ήταν στρατοπεδευμένοι λίγα χιλιόμετρα βορειότερα και στο χωριό Άγιος Μάμας.
Για να καταλάβουμε ποια ήταν η σχέση του αρχαίου οικισμού με τους Ακρίτες και το γιατί βρέθηκαν στην συγκεκριμένη περιοχή θα πρέπει να «ταξιδέψουμε» στις αρχές του 7ου αιώνα, για να δούμε τις συνθήκες που υπήρχαν στο εσωτερικό του νησιού μετά που οι Βυζαντινοί περιορίστηκαν στις παράλιες πόλεις εγκαταλείποντας την ενδοχώρα την οποία ρήμαζαν οι πειρατές και σπαραζόταν από τις συγκρούσεις μεταξύ των διάφορων φυλών πειρατών.
Οι Κύπριοι για να αντιμετωπίσουν τους πειρατές προσάρμοσαν την αρχιτεκτονική των ορεινών χωριών και οικισμών, μετατρέποντας τα σε απόρθητα φρούρια. Έκτιζαν τα σπίτια με πέτρα, το ένα δίπλα από το άλλο, με χαμηλές ξώπορτες και με πολύ μικρά παράθυρα στον επάνω όροφο, δημιουργώντας ανάμεσα στα σπίτια πολύ στενά δρομάκια. Τόσο στενά ώστε να μην μπορούν να περνούν οι καβαλάρηδες παρά μόνο πεζη, γεγονός που τους καθιστούσε πολύ ευάλωτους όταν εισέρχονταν εντός του οικισμού και στο λαβυρινθώδες οδικό δίκτυο του.
Ένας άλλος τρόπος , πολύ αποτελεσματικός ήταν η δημιουργία των Ακριτών, οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι να προστατεύουν τα χωριά και τους κατοίκους τους, επανδρώνοντας φυλάκια – παρατηρητήρια τα οποία ευρίσκονταν σε σημεία από τα οποία θα μπορούσαν οι πειρατές να εισχωρήσουν προς την ενδοχώρα.
Στην περιοχή του χωριού, συναντήθηκαν οι δύο προστάτες των Ακριτών, Άγιος Γεώργιος και Άγιος Μάμας στην προσπάθεια τους να βρουν κατάλληλο μέρος για να τοποθετήσουν παρατηρητήριο. Το σημείο συνάντησης των έφιππων Αγίων, ήταν η κορυφή λόφου η οποία από βόρεια, δυτικά και νότια καλυπτόταν από ψηλές βουνοκορφές την ίδια ώρα που ανατολικά δέσποζε κοιλάδας παραποτάμου του Λιμνάτη, προσφέροντας έτσι προστασία και ανεμπόδιστη θέα σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων.
Το 1191 ο αμφιβόλου νοημοσύνης Σταυροφόρος Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, κατέλαβε το νησί με σκοπό δήθεν να σταματήσει τις αδελφοκτόνες διαμάχες μεταξύ των Βυζαντινών αλλά και για να τελέσει τον γάμο του πίνοντας από το μοναδικό στο κόσμο κρασί, όπως ήταν η Κουμανταρία.
Τον επόμενο χρόνο, οι Φράγκοι πέρασαν το νησί υπό την κατοχή τους με σκοπό να μεταφέρουν σε αυτό όλους εκείνους τους Καθολικούς και Λατίνους που είχαν χάσει τις περιουσίες τους ένεκα των Σταυροφοριών. Μοίρασαν το νησί σε τεμάχια, τα γνωστά φέουδα και τα έδωσαν σε αυτούς μαζί με τους ανθρώπους που κατοικούσαν εντός των περιοχών του φέουδου. Μια νέα εποχή είχε χαράξει στο νησί, η φεουδαρχία.
Το Καπηλειό μετατρέπεται και αυτό σε φέουδο και οι κάτοικοι του ασχολούνται κύρια με την αμπελοκαλλιέργεια, την ελαιοκαλλιέργεια και την παραγωγή αμυγδάλων. Ο οικισμός μεγαλώνει και επεκτείνεται προς την κορυφή του λόφου όπου βρισκόταν το παρατηρητήριο των Ακριτών και στο σημείο που συναντήθηκαν οι δύο Άγιοι κτίζουν μεγάλη εκκλησία την οποία αφιερώνουν στον Άγιο Γεώργιο.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας που ακολούθησε την κατοχή των Φράγκων, το χωριό μένει αλώβητο από τις καταστροφές που επιδόθηκαν οι Οθωμανοί Τούρκοι, καταστρέφοντας και εξαφανίζοντας ολόκληρα χωριά. Συνεχίζει να ευημερεί και να παράγει την Κουμανταρία, λόγω της πολύ γνωστής και θαυματουργής παρέμβασης του Αγίου Μάμα που έλαβε χώρα στο διπλανό και φερώνυμο χωριό, αλλά και λόγω της δημιουργίας στην περιοχή μετοχιού που ανήκε στο Μοναστήρι του Κύκκου και στο οποίο είχαν μεταβιβαστεί οι περιουσίες της Καθολικής εκκλησία.
Το χωριό συνεχίζει να ευημερεί μέχρι και το 1960 όταν το νησί αποκτά την ανεξαρτησία του. Οι κάτοικοι της υπαίθρου και περισσότερο των ορεινών χωριών, εγκαταλείπουν τα σπίτια και τα χωριά τους και μετοικούν στις πόλεις με μόνο σκοπό την μόρφωση των παιδιών τους. Οι ορεινές περιοχές ρημάζονται και η άγρια βλάστηση παίρνει πίσω εκείνες τις περιοχές που ο άνθρωπος της είχα πάρει στα προηγούμενα χρόνια.
Η αστυφιλία έπληξε και το Καπηλειό, το οποίο χάνει μεγάλο μέρος των κατοίκων του. Τα σπίτια ερήμωσαν και ερείπωσαν και οι αμπελώνες εγκαταλείφτηκαν και χέρσωσαν. Τα λιόδεντρα μαράθηκαν και οι αμυγδαλιές αγρίεψαν. Οι λιγοστοί κάτοικοι του με νύχια και δόντια προσπαθούν να το κρατήσουν στην ζωή.
Ντύνουν τους δρόμους με πέτρα και τους διατηρούν καθαρούς. Επιδιορθώνουν την εκκλησιά τους και κτίζουν καμπαναριό. Μέσα τους ήξεραν ότι η αστυφιλία κάποια μέρα θα σταματήσει. Ήξεραν πως εκείνοι που έφυγαν για τις πόλεις, θα επέστρεφαν για να φυτέψουν νέους αμπελώνες και να κτίσουν νέους ληνούς για να παράγουν και πάλι το Νάμα της ζωής μας. Θα επέστρεφαν για να ποτίσουν και να κλαδέψουν τα λιόδεντρα και να μπολιάσουν ξανά τις αμυγδαλιές.
Σήμερα το Καπηλειό, αποτελεί μία μικρή κοινότητα, η οποία εξακολουθεί να απλώνεται στην πλαγιά του ιστορικού λόφου όπου στην κορυφή του υπάρχει η εκκλησία Αγίου Γεωργίου. Όλο το χωριό, 4 δρόμοι. Πολλά πέτρινα σπίτια εγκαταλελειμμένα, αρκετά έχουν αναπαλαιωθεί και πολλά βρίσκονται στο στάδιο της αναπαλαίωσης.
Στις γύρω πλαγιές, ανάμεσα σε νέους αμπελώνες και βαθύσκιωτα πεύκα, «φύτρωσαν» καινούργια σπίτια. Τεράστιες επαύλεις φιλοξενούν τους επαναπατρισθέντες κατοίκους, οι οποίοι έχοντας την πείρα και φέροντας την ιστορική αλήθεια του τόπο τους προσπαθούν να το ξανακτίσουν και να το καταστήσουν και πάλι «Το Καπηλειό».
