Ήταν το 1192 που ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος ανακοίνωσε το τέλος της 3ης Σταυροφορίας, αποτυγχάνοντας να ελευθερώσει τους Αγίους τόπους και να δημιουργήσει το «Κράτος της Ιερουσαλήμ». Ταυτόχρονα έπεισε τον Γκυ Λουζινιάν να παραιτηθεί από την αρχηγία ενός ανύπαρκτου βασιλείου παραχωρώντας του την Κύπρο με σκοπό να ιδρύσει ένα νέο Φράγκικο κράτος.
Ο Λουζινιάν δέχθηκε και μέσα σε πολύ σύντομο χρόνο, που δεν ξεπερνούσε τα 2 χρόνια, εφάρμοσε στο νησί ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης όπως ήταν η φεουδαρχία. Μοίρασε την Κύπρο σε γεωγραφικές περιφέρειες ή φέουδα τα οποία μίσθωσε σε πλούσιους ευγενείς ή και απλούς Λατίνους τους οποίους μετέφερε από τις περιοχές της τότε Παλαιστίνης και οι οποίοι είχαν χάσει τα σπίτια και τις περιουσίες τους κατά την διάρκεια των Σταυροφοριών.
Η περιοχή που βρίσκεται το σημερινό χωριό Μούσερε της Πάφου μετατρέπεται σε φέουδο με διοικητικό κέντρο το χωριό Δορά καθώς όλοι οι οικισμοί που βρίσκονταν στην περιοχή υπάγονται και αυτοί στο φέουδο εκτός από το χωριό Μάρωνας το οποίο είχε δημιουργηθεί από Καθολικούς οι οποίοι συνόδευαν και βοηθούσαν τα Φράγκικα στρατεύματα στις εκστρατείες τους.
Το χωριό Μούσερε κτίζεται μετά την ίδρυση του φέουδου της Δοράς από κάποιο ευγενή που έφερε το όνομα αυτό. Μούσερε είναι ένα πολύ διαδεδομένο όνομα ανάμεσα στους κάτοικους της βόρεια Αφρικής.
Είναι κτισμένο στο πιο επίπεδο σημείο, αρκετά κάτω από την κορυφή, ενός ψηλού και με επικλινείς πλαγιές αμφιθεατρικού βουνού, δυο χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την Δορά. Το βουνό, λες και αγκαλιάζει το μικρό χωριό, αφήνοντας του σαν μόνη διέξοδο την κοιλάδα του ποταμού Διαρίζου.
Οι λίγοι κάτοικοι του ασχολήθηκαν με την ελαιοκαλλιέργεια και αυτό φαίνεται από τις πολλές Φραγκοελιές που υπάρχουν στην περιοχή αλλά και με την αμπελοκαλλιέργεια αφού οι πλαγιές του βουνού έχουν την πιο ιδανική κλίση για την δημιουργία αμπελώνων. Κλίση η οποία παρέχει στο αμπέλι καλή αποστράγγιση εδάφους και ολοκληρωτική έκθεση στον ήλιο έτσι ώστε να ωριμάζει ο καρπός ταυτόχρονα και ομοιόμορφα.
Το χωριό φαίνεται να μην αποκτά ποτέ από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αρχιτεκτονικές ή άλλες πολεοδομικές αρχές και αυτό οφείλεται στο ότι ποτέ οι κάτοικοι του δεν ξεπέρασαν τις μερικές δεκάδες άτομα. Σήμερα αποτελεί κοινότητα, είναι κατοικήσιμο και μένουν σε αυτό γύρω στα 6 άτομα, παρόλο που τα περισσότερα σπίτια έχουν εγκαταλειφθεί και σχεδόν έχουν χαθεί κάτω από την άγρια βλάστηση.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το χωριό λεηλατείτε από τους Οθωμανούς Τούρκους οι οποίοι σφαγιάζουν σχεδόν όλους τους Λατίνους και Καθολικούς κάτοικους, όλων των χωριών της περιοχής αλλά και αυτών που βρίσκονται στην κοιλάδα του ποταμού και τοποθετώντας σε αυτά εποίκους.
Το χωριό Μούσερε, αποφεύγει τον εποικισμό λόγω της δύσκολης πρόσβασης που είχε αλλά και της μικρής έκτασης του. Σε αυτό παραμένουν οι ντόπιοι κάτοικοι, οι οποίοι κτίζουν ξανά τα σπίτια τους και στο κέντρο του χωριού κτίζουν την εκκλησία τους, την οποία αφιερώνουν στον Τίμιο Πρόδρομο.
Πρόκειται για μονόκλιτη και καμαροσκέπαστη βασιλική. Η καμάρα της οροφής καλύπτεται από ασβεστοκονίαμα. Στην συνέχεια και στις αρχές του 20ου αιώνα έχει τοποθετηθεί πάνω από την ημικυκλική καμάρα της οροφής, δίρριχτη, οξυκόρυφη και κεραμοσκεπή στέγη. Είναι κτισμένη με ακανόνιστη πέτρα για αυτό και η τοιχοποιία ξεπερνά σε πάχος τα 110 εκατοστά.
Το χωριό συνέχισε να ζει σε συνθήκες ειρήνης και ευημερίας μέχρι και την δεκαετία του 1960 οπότε η Κύπρος ανεξαρτητοποιείται. Μετά την ανεξαρτησία είχε ξεκινήσει μία λανθασμένη προσπάθεια από το νεαρό κράτος της Κύπρου, με σκοπό να δώσει στους κατοίκους του μια «καλύτερη ζωή», ξεκινώντας από τις μεγάλες πόλεις, δημιουργώντας σχολεία, δρόμους, υπηρεσίες, νοσοκομεία, παραμελώντας παράλληλα την ύπαιθρο την οποία άρχισε να μαστίζει η αστυφιλία. Από αυτήν την νέα «ασθένεια» δεν γλύτωσε ούτε και το μικρό χωριό των 65 κατοίκων όπως ήταν το Μούσερε.
Ακολούθησε η χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή που έχει συντελεστεί καθ' όλη την διάρκεια των 10 χιλιάδων χρόνων της παρουσίας του ανθρώπου στο νησί, με την μαζική εκριζώσει των αμπελώνων που κάλυπταν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα Κυπριακής Γης, εκθέτοντας τον τόπο αλλά και τους ανθρώπους «γυμνούς» στη βροχή, στον ήλιο, στην ανεργία.
Οι κάτοικοι του Μούσερε, αφού ξερίζωσαν τους αμπελώνες τους, εγκατέλειψαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους και κατέληξαν στα γειτονικά κοντινά χωριά ή και στις πόλεις ακόμη για να μπορέσουν έτσι να δώσουν στα παιδιά τους τουλάχιστον κάποια μόρφωση.
Οι σημερινοί λιγοστοί κάτοικοι του, αποτελούν την «μαγιά» για την αναγέννηση του χωριού έστω και αν ζουν μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την εγκατάλειψη. Την εγκατάλειψη κύρια από το κράτος.
Στην προσπάθεια τους να κρατήσουν ζωντανό το χωριό τους, έκτισαν και δεύτερη εκκλησία, εκατό μέτρα ανατολικά από την παλαιά και την αφιέρωσαν στην Αγία Σοφία. Φροντίζουν να κρατούν καθαρό τον μοναδικό δρόμο που απέμεινε στην κοινότητα τους και τις δύο εκκλησίες τους, οι οποίες είναι πάντοτε ανοικτές.
Αν επισκεφτείτε το χωριό και περπατήσετε ανάμεσα στα χαλάσματα, τα οποία σε μεγάλο μέρος τους είναι κάτω από την άγρια βλάστηση, θα διαπιστώσετε από την αρχιτεκτονική τους ότι πρόκειται για πετρόκτιστα αρχοντικά και θα καταλάβετε ότι οι ένοικοι τους ζούσαν μέσα σε συνθήκες πραγματικής ευμάρειας.
Θα δείτε σπίτια όπου οι εξώπορτες θα είναι κλειστές και κλειδωμένες και θα καταλάβετε ότι οι ένοικοι τους δεν έφυγαν κυνηγημένοι αλλά προγραμματισμένα και με σκοπό να επιστρέψουν. Ας ελπίσουμε ότι οι απόγονοι τους θα το κάνουν και να επιστρέψουν γιατί πρόκειται για μια πολύ, μα πάρα πολύ όμορφη περιοχή του νησιού.
