Καλιάνα ή Καλλιάνα, όπως και να το προφέρεις ή το γράψεις, δεν παύει από το να είναι ένα όμορφο μικρό και γραφικό χωριουδάκι το οποίο «σκαρφαλώνει» στην δυτική πλαγιά της κοιλάδας του Κλάριου ποταμού.
Ταξιδεύοντας από το χωριό Τεμπριά προς τα Καλιάνα, πριν την είσοδο στο χωριό ένας αιωνόβιος δρυς στέκει «φρουρός» στα δεξιά του δρόμου και με τα τεράστια κλαδιά του σκεπάζει την είσοδο. Συμβολικό και αυτό ως προς την ιστορία του χωριού και τους κατοίκους του.
Τα Καλιάνα, έχουν ιστορία που χάνεται μέσα στους αιώνες και αυτό το μαρτυρούν ευρήματα που υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη την περιοχή που διοικητικά ανήκει στο χωριό.
Για την ονομασία υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κάποιες μιλούν για «Καλές Άννες» που έγιναν «Καλιάνες» . Άλλες μιλούν για σπίτια που τα ονόμαζαν «καλιάνα» κλπ. Όλα αυτά δεν είναι παρά εικασίες. Για να βρούμε την αλήθεια πρέπει να γυρίσουμε το ρολόι πίσω. Νοερά να ταξιδέψουμε τον καιρό της μεγάλης μετανάστευσης των Ελληνικών φυλών.
Από την περιοχή «Καλιάνι» την ορεινής Κορινθίας , άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και την γη τους και ταξίδεψαν μέχρι την Κύπρο. Άραξαν στις εκβολές του Κλάριου και με ότι κουβαλούσαν μαζί τους προχώρησαν στην ενδοχώρα, ψάχνοντας κατάλληλο τόπο για να κτίσουν τον οικισμό τους. Προχωρόντας ανάντη του Κλάριου, έφθασαν σε σημείο, βορειοανατολικά από την σημερινή θέση του χωριού, όπου υπήρχαν αρώσιμοι αγροί και ο ποταμός έδινε τις απαραίτητες ποσότητες νερού για τις ανάγκες των κατοίκων.
Με πέτρες από τον ποταμό, έκτισαν τα σπίτια τους. Ο Κλάριος πότιζε τους αγρούς και αυτοί έδιναν άφθονη σοδειά τους καλλιεργητές τους. Ο οικισμός άκμαζε και μεγάλωνε. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο νεαρός τότε οικισμός, άρχισε να δέχεται συχνά επιδρομές από πειρατές προερχόμενοι από την Φοινίκη και την Αίγυπτο αλλά και από φυλές που κατοικούσαν στα παράλια της Μ. Ασίας.
Οι κάτοικοι του οικισμού, οι Καλιάνοι, απελπισμένοι από τις συχνές επιδρομές, εγκατέλειψαν για άλλη μια φορά τα σπίτια τους και προχώρησαν μέσα στο πυκνό δάσος. Σε μικρή απόσταση από το σημείο όπου ήταν ο οικισμός τους, βρήκαν τοποθεσία κατάλληλη και ανάμεσα σε βαθιές ρεματιές που προστατευόταν από τα βλέμματα των πειρατών.
Πάνω σε «ράχη» που σχηματιζόταν από δύο τέτοιες ρεματιές έκτισαν τον νέο οικισμό τους. Αυτή την φορά όμως είχαν την πείρα και ήξεραν τι θα έκτιζαν. Έκτισαν σπίτια, το ένα κοντά στο άλλο, διώροφα με μία και μοναδική είσοδο που το ύψος της δεν ξεπερνούσε το 1 μέτρο και 20 εκατοστά. Τα δαιδαλώδες δρομάκια, ήταν τόσο στενά που χωρούσε ή και δεν χωρούσε ένα καβαλάρη να περάσει. Αυτό ανάγκαζε του επιδρομείς να εισέρχονται σε αυτά ένας – ένας με αποτέλεσμα να είναι πολύ ευάλωτοι στην άμυνα των κατοίκων.
Τα χρόνια πέρασαν και οι ληστρικοί πολιτισμοί εξαφανίστηκαν και μαζί τους εξαφανίστηκαν και οι επιδρομές στα χωριά της Κύπρου. Ένας άλλος δυνάστης όμως, μια άλλη κατοχική δύναμη εισέβαλε στην Κύπρο. Οι Μωαμεθανοί Τούρκοι κατέλαβαν το νησί, επιβάλλοντας στους κατοίκους εξοντωτικές φορολογίες. Οι Καλιάνοι, μακριά από επιδρομές και την ανάγκη έτσι ώστε τα σπίτια τους να μοιάζουν σαν φρούρια, άρχισαν να κτίζουν πάνω σε μια διαφορετική αρχιτεκτονική.
Σπίτια με θεμέλια από πέτρα του ποταμού μέχρι το ένα μέτρο και από εκεί και πάνω με πλίνθους. Πλίνθους που έφτιαχναν οι ίδιοι με χώμα και ψιλό χαλίκι του ποταμού τους οποίους στο τέλος τους «έψηναν» σε καμίνια. Με αυτή την τεχνική, οι πλίνθοι μετατρέπονταν σε πολύ σκληρό οικοδομικό υλικό.
Στους 4 αιώνες κατοχής, οι Τούρκοι ποτέ δεν κατάφεραν να δαμάσουν την θέληση του Λαού της Κύπρου για ελευθερία. Οι κάτοικοι βρήκαν τρόπους και δεν πλήρωναν τις φορολογίες. Ο Σουλτάνος αδυνατούσε να πληρώνει την κατοχή. Έτσι πούλησε την Κύπρο στην Αγγλία και μια νέα κατοχή άρχισε στο νησί και στο χωριό των Καλιάνων.
Αυτό είχε την δική του επιρροή στην αρχιτεκτονική του χωριού. Νέα σπίτια κτίζονταν πλέον με βάση την Αγγλική αρχιτεκτονική. Μικρά, κόκκινα τούβλα στην θέση των πλίνθων. Αυτό δεν κράτησε πολλά χρόνια. Ο Λαός αφού εξεγέρθηκε κατάφερε να αποκτήσει την Ανεξαρτησία του και στο χωριό των Καλιάνων, μια νέα αρχιτεκτονική πήρε την θέση της Αγγλικής.
Ανάμεσα στην περιοχή που κτίστηκε ο πρώτος οικισμός των Καλιάνων και του δεύτερου οι κάτοικοι έκτισαν εκκλησία από τις αρχές του 12ου αιώνα. Την αφιέρωσαν στους Αγίους Άννα και Ιωακείμ. Πολύ αργότερα, έκτισαν καμπαναριό το οποίο εντυπωσιάζει με τα σκαλίσματα του.
Το χωριό Καλιάνα, όπως και να λέγεται. Όπως και αν γράφεται. Όποια και αν είναι η ιστορία του, δεν παύει από το να μαγεύει του επισκέπτες του. Τόσο πολύ μάλιστα που ακόμα και μια πανέμορφη γυναίκα, μεγαλωμένη στις ανέσεις της κοσμοπολίτικης Αθήνας, ακολουθώντας τα χνάρια της Θεάς Αθηνάς και φθάνοντας στο χωριό, θέλησε να το κάνει μόνιμη κατοικία της.
Η περιοχή αναπτύσσεται γοργά. Πολλά σπίτια αναπαλαιώνονται και μετατρέπονται σε μόνιμες κατοικίες. Άλλα κατεδαφίζονται και στην θέση τους κτίζονται σπίτια που μοιάζουν με μικρά παλάτια και άλλα κτίζονται εκ θεμελίων σε μέγεθος τεραστίων επαύλεων.
Τα Καλιάνα ή Καλλιάνα, η όπως αλλιώς και αν το γράψεις δεν παύει από το να αποτελεί ένα πανέμορφο χωριό, κτισμένο στις βόρειες πλαγιές του Τροόδους και στην δυτική όχθη του ποταμού Κλάριου, που διασχίζει την κοιλάδα Σολέας.
