Το Φιλάνι είναι οικισμός ο οποίος βρίσκεται στην διοικητική επικράτεια του χωριού Πολιτικό Λευκωσίας και είναι ερειπωμένος. Οι κάτοικοι του δεν το εγκατέλειψαν και δεν θα το έκαναν ποτέ, αφού το χωριό τους ήταν κτισμένο πάνω σε επιμήκη κορυφή η οποία αποτελούσε τις όχθες δύο παραποτάμων του Πεδιαίου, οι οποίοι με τη σειρά τους είχαν δημιουργήσει πανέμορφα τοπία τόσο δασικά όσο και αγροτικά. Οι κάτοικοι του «εξαφανίστηκαν» όταν στο χωριό ξέσπασε λοιμώδης ασθένεια η οποία μετατράπηκε σε επιδημία, αποδεκατίζοντας τους.
Το χωριό ήταν κτισμένο στο κέντρο μεγάλου και επίπεδου κάμπου τον οποίο είχαν φυτέψει με αμπέλια και ελαιόδεντρα. Βόρεια από το χωριό και στο πιο ψηλό σημείο του κάμπου είχαν κτίσει την εκκλησία τους και την αφιέρωσαν στην Αγία Μαρίνα.
Από την αρχιτεκτονική των χαλασμάτων καταλαβαίνουμε ότι ο οικισμός είχε κτιστεί λίγα χρόνια μετά το τέλος της Τουρκοκρατίας στο νησί. Πρόκειται για σπίτια κυρίως διώροφα, όπου τα θεμέλια και μέχρι το ύψος των μεγάλων εξωτερικών παραθύρων είναι κτισμένα με πέτρες του ποταμού και από εκεί μέχρι και την οροφή του δεύτερου ορόφου ήταν κτισμένα με πλίνθους.
Τα περιτοιχίσματα ήταν χαμηλά έως 120 εκατοστά, κτισμένα με πέτρα του ποταμού. Αυτό μας φανερώνει ότι οι κάτοικοι δεν ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, αλλά ούτε και δέχονταν επιθέσεις από πειρατές ή ληστές.
Όλα τα σπίτια διέθεταν μικρή εσωτερική αυλή την οποίαν επίστρωναν με το γνωστό Κυπριακό μάρμαρο. Γύρω από αυτήν υπήρχαν τα βοηθητικά δωμάτια, ο φούρνος ξύλων και φυσικά πολλά τεράστια πήλινα πιθάρια για την ετοιμασία και την φύλαξη της Κουμανταρίας.
Κάποια από τα σπίτια φαίνονται να ανήκαν σε πολύ πλούσιους ανθρώπους οι οποίοι πρέπει να είχαν τεράστια παραγωγή γεωργικών προϊόντων κυρίως σταφυλιών, ελιών και σιτηρών. Τουλάχιστο σε δύο από αυτά υπάρχουν ενδείξεις ότι διέθεταν λινό κάτι το οποίο δεν ήταν συνηθισμένο στα χωριά του νησιού εκείνης της εποχής.
Νότια των χαλασμάτων υπάρχει ένας τεράστιος κορμός δέντρου. Μένει πεισματικά ριζωμένος στην γη που τον γέννησε πριν 185 χρόνια. Η ύπαρξη σε αυτόν ρητινοφόρων αγωγών μας φανερώνει ότι πρόκειται για αρχαία κουκουναριά η οποία μάλλον ξεράθηκε πριν λίγα χρόνια. Ίσως και αυτή να αποτελούσε μέρος κάποιου από τα πολλά δάση κουκουναριάς που υπήρχαν στο νησί και τα οποία εξαφανίστηκαν τα τελευταία 150 χρόνια.
Παρακολουθήστε το βίντεο της επίσκεψης μας:
