Το χωριό Σπήλια το συναντάμε αν ταξιδεύουμε από Λευκωσία προς Τρόοδος. Μετά την γραφική Κακοπετριά θα ακολουθήσουμε την σχετική πινακίδα που μας παραπέμπει στα αριστερά και σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων θα αντικρίσουμε, στην «αγκαλιά» των βουνοκορφών το χωριό.
Πρόκειται για ένα χωριό που τα παλιά χρόνια και όταν στην περιοχή υπήρχαν λατομεία και ορυχεία, είχε γνωρίσει μεγάλη άνθηση. Η ιστορία του ξεκινά από τον 16ον αιώνα.
Κατ’ αρχάς στην περιοχή και ένα χιλιόμετρο βόρεια, υπήρχε μία μονή. Γύρω από αυτή κατέφυγαν πολλοί άνθρωποι για να γλιτώσουν από τις επιδρομές των κατακτητών της νήσου. Με τα χρόνια δημιουργήθηκε ένα μεγάλο χωριό, το Κουρδάλι.
Η Στενή κοιλάδα που φιλοξενούσε το χωριό δεν ήταν σε θέση να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες των κατοίκων. Σιγά–σιγά κάποιοι άρχισαν να κτίζουν διάφορους μικρούς οικισμούς στις γύρω κοιλάδες. Ένας από αυτούς ήταν και τα Σπήλια.
Με το κλείσιμο των λατομείων, οι κάτοικοι για να ζήσουν άρχισαν να φεύγουν από την περιοχή και να καταφεύγουν στις πόλεις, με αποτέλεσμα από όλους τους οικισμούς να εξακολουθούν να έχουν κάποιους κατοίκους τα Σπήλια και πολύ λίγους το Κούρδαλι.
Τα Σπήλια πήρε το όνομα του από τους Ρωμαϊκούς τάφους που υπήρχαν στην περιοχή και που έμοιαζαν με σπήλαια. Μια άλλη εκδοχή λέει ότι ονομάστηκαν έτσι διότι περικυκλωμένα όπως είναι από βουνά, μοιάζει αν το δεις από ψηλά, σαν να βρίσκεται μέσα σε μια σπηλιά.
Ο επισκέπτης που θα βρεθεί στα Σπήλια, θα έχει πολλά να δει και πιο πολλά να κάνει. Έχει να δει τα απομεινάρια πολλών οικισμών, με τα ερείπια των Ναών τους.
Θα δει από κοντά την δράση και την Θυσία αγωνιστών της Κύπρου και της ΕΟΚΑ.
Θα δει ανδριάντες και μνημεία για Ήρωες που θυσιάστηκαν για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι.
Θα δει κρησφύγετα που ακόμα «καπνίζουν» από τις μάχες που έγιναν.
Οκτώ μονοπάτια της φύσης με πολλά χιλιόμετρα διαδρομών, μέσα από δάση που κάποια είναι μοναδικά στην Κύπρο, θα σε «πληροφορήσουν» για την χλωρίδα της περιοχής αλλά και της Κύπρου.
Τα μονοπάτια είναι:
Μούττη της Χώρας-Δόξα σοι ο Θεός, 2 χιλιόμετρα
Δόξα σοι ο Θεός-Πυροφυλάκιο Μαδαρής, 4 χιλιόμετρα
Πυροφυλάκιο Μαδαρής-Σελλάδι του Καραμανλή, 3,5 χιλιόμετρα
Σελλάδι του Καραμανλή-Μούττη της Χώρας, 4 χιλιόμετρα
Στραορουθκιά-Μούττη της Χώρας, 3 χιλιόμετρα
Στραορουθκιά-Σπηλιές του Διγενή, 3 χιλιόμετρα
Στραορουθκιά-Αγία Ειρήνη, 3 χιλιόμετρα
Στραορουθκιά-Κούρδαλι, 2 χιλιόμετρα
Τέλος, θα δει πως ένα χωριό κατάφερε να δώσει τόσα πολλά σε μια χώρα, αλλά και πως αυτή η χώρα το άφησε να εγκαταλειφθεί.
