Το χωριό Νατά βρίσκεται ανατολικά της πόλης της Πάφου. Απέχει από το χωριό Αναρίτα μόλις 4 χιλιόμετρα και είναι κτισμένο στην δυτική όχθη του ποταμού Ξερού, πάνω στην κορυφή ψηλού λόφου.
Για να φθάσουμε στην Νατά, ταξιδέψαμε προς την περιοχή του ΚΕΝ Αναρίτας και αφού το αφήσουμε πίσω μας, ακολουθήσαμε ένα στενό, μιας λωρίδας δρόμο (10 πόδια πλάτος) χωρίς ερείσματα , ο οποίος πότε μας κατέβαζε στη κοίτη παραποτάμου του Ξερού και πότε μας ανέβαζε στην κορυφή των αμμόλοφων που χαρακτηρίζουν το τοπίο.
Μετά από διαδρομή 10 λεπτών, ο στενός και μαιανδρικός δρόμος μας μετέφερε στο κέντρο του χωριού. Εκεί σε μικρή πλακοστρωμένη πλατεία υπάρχουν όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν μια Κυπριακή κοινότητα.
Ένας υπαίθριος παλαιός ελιόμυλος είναι το πρώτο που συναντάμε και απέναντι από αυτόν το κοινοτικό πάρκο. Πιο κει μικρό αμφιθέατρο και δίπλα από αυτό το μνημείο που είναι αφιερωμένο στους νεκρούς Ήρωες της Νατάς. Απέναντι από αυτά το πολιτιστικό κέντρο και πιο ανατολικά η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και στο κέντρο της πλατείας ένας αιωνόβιος Πεύκος καλύπτει με τα τεράστια κλαδιά του μεγάλο μέρος της.
Ο Παλιός πυρήνας του χωριού αποτελείται από παλαιά αρχοντικά κτισμένα με πέτρα. Τα πλείστα δύο ορόφων. Παρόλο που σαν χωριό δεν περιλαμβάνεται στα ορεινά χωριά της Κύπρου, η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών, ακολουθούν αρχιτεκτονική που την συναντάμε στα ορεινά.
Την ίδια αρχιτεκτονική την συναντήσαμε στο εγκαταλελειμμένο και γειτονικό χωριό, τον Φοίνικα. Πιθανόν οι κάτοικοι της Νατάς να έχουν επηρεαστεί από αυτήν την αρχιτεκτονική . Έτσι συναντάμε σπίτια κτισμένα εξολοκλήρου με πέτρα με μία κεντρική είσοδο που καταλήγει σε εσωτερική μεγάλη αυλή. Εξωτερικά παράθυρα υπάρχουν μόνο στο ανώι και αυτά πολύ μικρά. Από αυτό καταλαβαίνουμε ότι το χωριό δεχόταν επιθέσεις από πειρατές ή και από τους ίδιους του Ναΐτες Ιππότες που είχαν την διοίκηση τους στον Φοίνικα.
Στις γειτονιές βλέπουμε πολλά εγκαταλελειμμένα και ερειπωμένα σπίτια. Βλέπουμε όμως και πολλά που βρίσκονται στο στάδιο της αναπαλαίωσης και άλλα τόσα που έχουν ήδη αναπαλαιωθεί και κατοικηθεί. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων είναι αλλοδαποί, οι οποίοι είτε έχουν οικοδομήσει τεράστιες νέες επαύλεις, είτε έχουν αναπαλαίωση παλαιά αρχοντικά.
Από την θέση που βρίσκεται κτισμένο το χωριό, μπορούμε να έχουμε πανοραμικές εικόνες της πανέμορφης κοιλάδας του ποταμού Ξερού. Η κοιλάδα έχει τεράστιο πλάτος το οποίο σε κάποια σημεία ξεπερνά κατά πολύ τα 600 μέτρα.
Σε αυτές τις γόνιμες και επίπεδες εκτάσεις που δημιούργησε ο ποταμός, οι άνθρωποι έφτιαξαν οργανωμένες φυτείες φρουτόδεντρων. Σε πολύ μικρή απόσταση από αυτές υπάρχει το τεράστιο φράγμα του Ασπρόγκρεμου, το νερό του οποίου ποτίζει τις φυτείες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της κοινότητας.
Βορειοανατολικά του χωριού και σε 3 χιλιόμετρα απόσταση από το κέντρο υπάρχει αρχαίο εξωκλήσι αφιερωμένο στην Κυρά την Ελεούσα. Βρίσκεται κτισμένο στην δυτική όχθη του ποταμού ανάμεσα σε εκατοντάδες καρποφόρα δέντρα.
Η Νατά έχει μια παράξενη και απόκοσμη ομορφιά που σε «προκαλεί» να την εξερευνήσεις. Οι πανύψηλοι γκρίζοι αμμόλοφοι, γυμνοί από κάθε βλάστηση αποτελούν αντικείμενο θαυμασμού αν αναλογιστείς ότι όλα αυτά, κάποτε, πριν πολλά εκατομμύρια χρόνια, αποτελούσαν τον βυθό της Τηθύος θάλασσας.
Η Νατά, όπως όλα τα χωριά της επαρχίας Πάφου, είναι παραμελημένη από το κράτος και οι πρώτοι που υποφέρουν είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι της. Το οδικό δίκτυο από και προς το χωριό βρίσκεται σε δραματικά άσχημη κατάσταση. Υπάρχουν σημεία που λόγω της σύστασης του εδάφους, ο δρόμος έχει πάρει τόσο μεγάλη κλίση προς την χαράδρα που τρομάζεις να τον διαβείς, οι δε ρωγμές στον ασφαλτοτάπητα σου δίνουν την εντύπωση πως από στιγμή σε στιγμή ο δρόμος θα καταρρεύσει.
Το «σλόγκαν» και η δικαιολογία όλων των κυβερνήσεων που πέρασαν από την πρώτη μέρα της ανεξαρτησίας του νησιού μέχρι και σήμερα και που «θέλει» την Πάφο να είναι μακριά από την υπόλοιπη Κύπρο, να σταματήσει, αν θέλουμε να έχουμε προορισμούς όπως την Νατά.
