Το πολύ γραφικό χωριό Άγιος Γεώργιος Καυκάλου ή Καυκάλλου το συναντάμε στην δυτική όχθη του ποταμού Ελιάς σε απόσταση 45 χιλιόμετρα από την πόλη της Λευκωσίας. Το χωριό κυριολεκτικά σκαρφαλώνει στην ανατολική πλαγιά του λόφου Καύκαλος όπου στην κορυφή του υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε την ιστορία του χωριού αλλά και των κατοίκων του, θα πρέπει να πάμε πολύ πίσω στον χρόνο και περίπου 16 χιλιόμετρα πιο νότια. Πρέπει να «δρασκελίσουμε» την κορυφή της Μαδαρής και να βρεθούμε στο χωριό Κυπερούντα, τουλάχιστο 3000 χρόνια στο παρελθόν.
Θα πάμε για να δούμε τους τότε Ετεοκυπρίους που δεν μπορούσαν να δεχθούν τον εποικισμό των περιοχών τους από τα Ελληνικά φύλα, να εγκαταλείπουν τους παραθαλάσσιους οικισμούς τους και να προχωρούν στην ενδοχώρα και στις πιο κακοτράχαλες περιοχές του Τροόδους για να κτίσουν νέους.
Οι άνθρωποι της Κυπερούντας ασχολήθηκαν κύρια με την αμπελοκαλλιέργεια και την φρουτοπαραγωγή. Ανάμεσα τους και πέντε οικογένειες με πληθυσμό που ξεπερνούσε στο σύνολο του τα 80 άτομα οι οποίες ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία, δημιουργώντας κοπάδια από πρόβατα και γίδια.
Οι χειμώνες όμως στην Κυπερούντα ήταν πολύ σκληροί και το χιόνι σκέπαζε τα πάντα έως και δύο μέτρα ύψος. Η ζωή του βοσκού μετατρεπόταν σε πραγματικό Γολγοθά, υποφέροντας τόσο τα ζώα όσο και οι άνθρωποι. Μη αντέχοντας αυτή την κατάσταση οι άνθρωποι αναζήτησαν περιοχή που να τους παρείχε προστασία από τον χειμώνα και το χιόνι.
Φθάνοντας στην κορυφή του όρους Μαδαρή αντίκρισαν για πρώτη φορά την τεράστια κοιλάδα του ποταμού Ελιά. Μέσα στην κοιλάδα είδαν πολλούς οικισμούς αλλά και περιοχές που ήταν ακατοίκητες. Αποφάσισαν όλοι μαζί να πάρουν τα κοπάδια τους και να μεταφερθούν στην κοιλάδα.
Το ταξίδι τους κράτησε για 16 χιλιόμετρα και φθάνοντας στην περιοχή όπου υπήρχε ο γυμνός λόφος Καύκαλος και δεν κατοικείτο από κανέναν επέλεξαν πέντε διαφορετικές τοποθεσίες και έκτισαν τα πρόχειρα καταλύματα τους και τις μάντρες τους. Για χρόνια πολλά, οι άνθρωποι τον χειμώνα έμειναν στην κοιλάδα του ποταμού και το καλοκαίρι μάζευαν τα πρόβατα τους και μεταφέρονταν στην Κυπερούντα.
Στην κορυφή του σκληρού και γυμνού λόφου, υπήρχε ένα μικρό σπήλαιο και μέσα σε αυτό τοποθέτησαν μία εικόνα του Αγίου Γεωργίου για να προσεύχονται και να εκτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Αυτή η εικόνα αλλά και η ίδια η εκκλησία που κτίστηκε εκεί μετά από πολλά χρόνια, έχουν πολύ ενδιαφέρων ιστορίες τις οποίες θα αναφέρουμε στις επόμενες αναφορές μας για το χωριό. Ανατολικά της μικρής σπηλιάς έκτισαν και οι πέντε οικογένειες το νέο χωριό τους και αποφάσισαν να κατοικήσουν μόνιμα σε αυτό και έτσι "γεννήθηκε" το χωριό Άγιος Γεώργιος του Καυκάλου.
Όταν η Κύπρος βρέθηκε κάτω από την Τουρκοκρατία, η διοικητική δομή του νησιού είχε αλλάξει. Η Λευκωσία έπαψε να είναι το διοικητικό κέντρο της επαρχίας και αυτό μεταφέρθηκε στο Τουρκικό χωριό Λεύκα, που απείχε από τον Άγιο Γεώργιο 25 χιλιόμετρα.
Οι κάτοικοι του χωριού, μέσα στους αιώνες είχαν μετατρέψει τον άγονο και σκληρό λόφο σε μια γόνιμη και παραγωγική αρόσιμη περιοχή καθώς και τις γύρω πλαγιές των βουνών που το περικλείουν από δυτικά και ανατολικά σε τεράστιους αμπελώνες. Αυτό προκάλεσε το ενδιαφέρον των Τούρκων της Λεύκας οι οποίοι κατά διαστήματα προκαλούσαν τους κατοίκους του Αγίου Γεωργίου με σκοπό να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν την περιοχή τους.
Βλέποντας ότι αυτοί δεν πτοούνταν και δεν εγκατέλειπαν το χωριό τους, έστειλαν έφιππους αστυνομικούς και οι οποίοι απείλησαν τους κατοίκους ότι μέσα σε μία εβδομάδα θα έπρεπε να εγκαταλείψουν τον χώρο ή θα τους έπαιρναν ότι είχαν και δεν είχαν. Αυτό που δεν ήξεραν οι Τούρκοι αστυνομικοί ήταν ότι οι κάτοικοι ήταν απόγονοι των Ετεοκυπρίων και Κυπερουντιώτες και όσο και αν ήταν φιλήσυχοι και φιλόξενοι άλλο τόσο ήταν πονηροί και έξυπνοι.
Το βράδυ και αφού τελείωσαν τις δουλείες τους, μάζεψαν ότι είχε ο κάθε ένας από χοιρομέρια, χαλούμι, λάδι, ελιές, τσαμαρέλλα και ένα σωρό άλλο καλούδια που τους παρείχε η Κυπριακή γη και αφού ταξίδεψαν ώρες πολλές έφτασαν κοντά χαράματα στην Λεύκα και έξω από το σπίτι του Πασά της επαρχίας Λεύκας.
Κτύπησαν το κουδούνι και ζήτησαν να δουν τον Πασά. Αυτός τους άνοιξε την πόρτα και δέχθηκε με χαρά τα δώρα που του έφεραν. Αμέσως φώναξε την γυναίκα του και της είπε να ετοιμάσει φαγητό για να κεράσει τους καλούς ανθρώπους που ήλθαν από τόσο μακριά για να τον φιλέψουν με τόσα καλά.
Πάνω στο τσιμπούσι που ακολούθησε ο αρχηγός των κατοίκων του χωριού μας του είπε για το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν με τους ομόθρησκους του. Ο Πασάς έμεινε πολλή ώρα σκεφτικός και στο τέλος φώναξε έναν από τους υπηρέτες του και του είπε να πάει και να ξυπνήσει και να φέρει στο σπίτι του τον υπεύθυνο για την γεωργική γη μαζί με τους χάρτες τις επαρχίας Λεύκας.
Όταν αυτός ήλθε του είπε να μετρήσει τις αποστάσεις ανάμεσα στον Άγιο Γεώργιο Καυκάλου και την Κυπερούντα και ανάμεσα στην Λεύκα και τον Άγιο Γεώργιο. Η μέτρηση έδειξε ότι η Κυπερούντα ήταν πολύ πιο κοντά στο χωριό παρά η Λεύκα.
Χαρούμενος ο Πασάς γιατί δεν ήθελε να αδικηθούν οι φιλοξενούμενοι του, την ίδια ώρα υπέγραψε φιρμάνι που έλεγε ότι ο Άγιος Γεώργιος θα ανήκει για πάντα στους κατοίκους του. Έτσι λοιπόν, το Κυπερουντιώτικο χοιρομέρι και το χαλούμι του Αγίου Γεωργίου Καυκάλου έσωσαν από την εγκατάλειψη ένα ιστορικό χωριό του νησιού μας.
Σήμερα το χωριό εξακολουθεί να παρουσιάζει εικόνα προσωρινού τόπου διαμονής, παρόλο που οι μόνιμοι κάτοικοι του έχουν αυξηθεί τα τελευταία 15 χρόνια. Αν βρεθείτε στην κορυφή του Καυκάλου και στην πλατεία της εκκλησίας και προχωρήσετε ανατολικά, όπου ευρίσκεται ο παλιός πυρήνας του χωριού, θα δείτε σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των ημιορεινών περιοχών, τα οποία είναι μικρά και κτισμένα με πέτρα του Τροόδους.
Τα σπίτια τα έκτιζαν μικρά ακριβώς γιατί δεν ήταν για μόνιμη κατοίκηση αλλά για προσωρινή. Επίσης είναι σπίτια πρόχειρα κτισμένα και με ότι πιο απλό υλικό μπορούσε να τους προσφέρει η περιοχή όπου κατοικούσαν. Θα δείτε όμως και καινούργια σπίτια κτισμένα πάνω σε σύγχρονη αρχιτεκτονική αλλά και σπίτια αναπαλαιωμένα.
Τα στενά δρομάκια του χωριού είναι πλακοστρωμένα με πλάκες σχιστόλιθου Τροόδους όπως επίσης και η μεγάλη πλατεία που βρίσκεται γύρω από την εκκλησία. Νοτιοανατολικά και μέσα στην πλατεία θα δείτε το κτίριο στο οποίο στεγάζονται τα γραφεία του κοινοτικού συμβουλίου. Το κτίριο αυτό είναι το μοναδικό ψεγάδι του χωριού αφού στην πρότερη του κατάσταση ήταν πετρόκτιστο και οι άνθρωποι το έντυσαν με σουβά, αλλάζοντας έτσι παντελώς την αρχιτεκτονική του.
Ο Άγιος Γεώργιος Καυκάλου έχει πολλά να δώσει στον επισκέπτη του. Εκτός από τις όμορφες ιστορίες που το συνοδεύουν ανάμεσα στους αιώνες, εκτός από τις πανέμορφες εικόνες που μας παρουσιάζουν οι βουνοκορφές της Μαδαρης, του Αλεστού, του Καραμανλή και δεκάδες άλλες, εκτός από την πανέμορφη εικόνα της στενής και καταπράσινης κοιλάδας του ποταμού Ελιά, εκτός από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του, εκτός από την παράξενη ομορφιά της εκκλησίας του. Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε τον ανθρώπινο παράγοντα που είναι τόσο πολύ φιλόξενος και φιλικός, που είναι αδύνατον να σε αφήσει να φύγεις από το χωριό του χωρίς να σε φιλέψει έστω και με κάτι πολύ απλό.
Στην συνέχεια είναι το μονοπάτι της φύσης Αγίου Γεωργίου Καυκάλου. Έχει μήκος 4300 μέτρα και είναι χωρισμένο σε 6 τμήματα τα οποία το κάθε ένα μπορεί να αποτελέσει και διαφορετικό μονοπάτι για όποιον δεν θέλει να διανύσει την απόσταση των 4300 μέτρων.
Το κάθε τμήμα έχει το δικό του ενδιαφέρον αφού σε αυτό θα δεις και θα μελετήσεις διαφορετικά είδη χλωρίδας και πανίδας αλλά και θα αντικρίσεις διαφορικές εικόνες του πανέμορφου τοπίου. Το πιο «δύσκολο» τμήμα είναι το νούμερο 4 και αυτό γιατί πρόκειται για απόσταση 650 μέτρων συνεχόμενης ανηφόρας η οποία σε οδηγεί στην κορυφή του λόφου που βρίσκεται νότια από το χωριό, όπου από εκεί πάνω θα έχετε μοναδικές εικόνες ολόκληρης της περιοχής. Η διαδρομή αυτή μπορεί να μετατραπεί σε ένα πολύ όμορφο υγιεινό περίπατο για κάποιον ο οποίος είναι σε καλή φυσική κατάσταση.
Αφετηρίες υπάρχουν περισσότερες από μία. Η καθιερωμένη αφετηρία βρίσκεται στην πλατεία της εκκλησίας όπου αποτελεί και τον τερματισμό. Μπορείτε όμως να ξεκινήσετε από διαιρετικές αφετηρίες και να παρακάμψετε κάποια τμήματα του μονοπατιού.
Το χωριό Άγιος Γεώργιος Καυκάλου έχει να προσφέρει τόσα πολλά σε αυτούς που αρέσκονται να βρίσκονται κοντά στην ιστορία, την φύση και σε όμορφους και καλούς ανθρώπους. Για όλους τους άλλους δεν έχει να δώσει τίποτα.
Τέλος θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους κατοίκους του χωριού για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσαν, την καθοδήγηση και για την πρωτόγνωρη φιλοξενία που είχαμε στο χωριό τους.
