Το χωριό Βουνί της επαρχίας Λεμεσού, αποτελεί «ζωντανό» χρονικό μουσείο για όσους θέλουν να μελετήσουν την ιστορία της Κύπρου από τα Μεσαιωνικά χρόνια μέχρι και σήμερα.
Βρίσκεται κτισμένο σε νότια πλαγιά της Οροσειράς του Τροόδους και δυτικά του ποταμού Κρυού. Τα σπίτια του χωριού, «μαζεμένα» την πλαγιά μικρού βουνού της οροσειράς, (από όπου πήρε και το όνομα του), στην ολότητα τους αποτελούν παλαιά αρχοντικά, με ψηλά περιτοιχίσματα δύο πατωμάτων με κεντρική είσοδο η οποία καταλήγει σε αυλή, με τα δωμάτια να την περιτριγυρίζουν. Η αρχιτεκτονική των σπιτιών, φανερώνει στον επισκέπτη, την αρχοντιά των ενοίκων τους.
Περπατώντας στα δρομάκια του χωριού, καταλήξαμε στην πλατεία όπου βρίσκονται τα γραφεία της χωρητικής αρχής και ένα παραδοσιακό Κυπριακό Καφενείο. Μιλήσαμε με τους ανθρώπους και μας είπαν την ιστορία του χωριού τους.
«Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η περιοχή από την κορυφή του βουνού Αφάμης, μέχρι το Σουνί και την Ζανατζιά και οι περιοχές που περιλαμβάνονται ανάμεσα στο Χά-ποταμι δυτικά και Κρυό ποταμό ανατολικά ήταν αμπελώνες. Μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες σκάλες (μονάδα μέτρησης εκτάσεων) με αμπέλια. Στο Βουνί κατοικούσαν περισσότεροι από χίλιοι μόνιμοι κάτοικοι που αυξάνονταν σε μερικές χιλιάδες, από τους «ξένους» αργάτες που συνέρρεαν για την συγκομιδή των σπαρτών , του ελαιοκάρπου, των τερατσιών (χαρουπιών) και στο τέλος του Αυγούστου αρχινούσαμε τον τρύο (τρύγο).
Οι εργάτες από τα χωριά της Πάφου, έφθαναν κατά εκατοντάδες και μαζεύονταν στην πλατεία του χωριού και από εκεί διοχετεύονταν στα σπίτια που θα δούλευαν για τους επόμενους 6-7 μήνες.
Το Δημοτικό σχολείο, κτισμένο στην ψηλότερη τοποθεσία του χωριού, ήταν οκτώ τάξεων με 200 μαθητές.»
Εντύπωση προκαλούν οι βρύσες που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά του χωριού, απομεινάρια και «ενθύμια» της παρουσίας της Αγγλίας σαν κατοχικής δύναμης στο νησί. Ανατολικά του χωριού και στον ίσκιο ενός πανάρχαιου και τεράστιου πλάτανου, υπάρχει παλαιά βρύση, την οποία μετέτρεψαν σε χαβούζα συλλογής του νερού με επτά βρύσες και από την οποία οι κάτοικοι προμηθεύονταν το απαραίτητο νερό για τις ανάγκες τους. Σήμερα το νερό της Ενετικής χαβούζας δεν είναι πόσιμο. Νερό το χωριό προμηθεύεται από πολύ μακριά. Από την περιοχή του Μέσα ποταμού ή όπως αλλιώς ονομάζεται «Αρκολαχανιά».
Η κύρια εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Λέγεται ότι στην ίδια τοποθεσία που βρίσκεται το Βουνί, υπήρχαν 3 μικροί οικισμοί. Όταν ξέσπασε η μεγάλη επιδημία λέπρας στην Κύπρο, το 1692, οι μόνοι κάτοικοι που σώθηκαν από το θανατικό ήταν αυτοί στο Βουνί, λόγω θαύματος του Αγίου Ιωάννη. Υπάρχουν ακόμα πέντε εκκλησίες στα όρια του χωριού.
Τι έχει να προσφέρει στον επισκέπτη, ένα χωριό σαν το Βουνί, που τα περισσότερα του σπίτια είναι μισογκρεμισμένα και ερειπωμένα;
Η αλήθεια είναι, ότι το Βουνί, ακόμη και στην σημερινή του κατάσταση, έχει να προσφέρει πολλά. Μπορεί πολλά σπίτια να είναι εγκαταλελειμμένα και ερειπωμένα. Μπορεί στο χωριό να κατοικούν πλέον μόνο 130 άνθρωποι. Μπορεί οι πολλές χιλιάδες εκτάρια με αμπελώνες να μην υπάρχουν πια. Μπορεί το Δημοτικό σχολείο να μην φιλοξενεί πλέον κανένα Δάσκαλο και στις αίθουσες του να μην υπάρχουν μαθητές. Μπορεί τα παλιά αρχοντικά με τις καμαρωτές αψίδες των «ηλιακών» τους να παραμένουν «βουβά». Μπορεί η Ενετική χαβούζα με τις βρύσες της να μην «δέχεται» πια τις κοπέλες του χωριού για να γεμίσουν τις στάμνες τους. Όλα τα πιο πάνω είναι η αλήθεια. Υπάρχει όμως και μια άλλη αλήθεια.
Την αλήθεια που «τρυπώνει» στα αισθήματα του επισκέπτη, όταν αυτός περπατήσει στα πλακόστρωτα στενά δρομάκια του χωριού και περάσει από ολάνθιστα σοκάκια του.
Όταν περπατάς ανάμεσα στα παλιά και άδεια αρχοντικά, θα "αισθάνεσαι" τα χέρια κάποιου αόρατου κηπουρού να φροντίζουν τις χιλιάδες τριανταφυλλιές με τα τόσα πολλά χρώματα, που θα συναντήσεις στην περιδιάβαση σου. Τριανταφυλλιές υπάρχουν παντού. Σε κάθε «ηλιακό», σε κάθε αυλή, σε όλα τα σοκάκια και δεν είναι μόνο οι τριανταφυλλιές, που χρωματίζουν τους δρόμους που θα περάσεις. Το φυτό «σκυλάκι» θα το δεις παντού. Σε όλα τα σπίτια, σε όλους τους δρόμους, σε όλους τους τοίχους.
Ένα οινοποιείο, ένα πάρκο, ένα σχολείο που τον καιρό της Τουρκοκρατίας, ήταν «κρυφό σχολειό», αρκετά παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες και πολλά άλλα θα σε απασχολήσουν για πάρα πολλές ώρες.
Χαρακτηριστικό των ανθρώπων που ζουν, είτε μόνιμα είτε παροδικά, είναι η καθαριότητα του χωριού τους. Περπατήσαμε για ώρες στα δρομάκια του χωριού και δεν είδαμε ούτε ένα χαρτάκι πεταμένο. Τα πάντα καθαρά και συγυρισμένα, ακόμη μια απόδειξη της αρχοντιάς των ανθρώπων του.
Το Βουνί της Λεμεσού, το χωριό των 130 κατοίκων, τις εορτές και τα Σαββατοκύριακα μεταμορφώνεται. Τα σπίτια ανοίγουν και δέχονται τους απόδημους κατοίκους τους. Οι καμινάδες βγάζουν καπνό και στους δρόμους, πάνε και έρχονται άνθρωποι, όλων των ηλικιών. Οι χώροι στάθμευσης, γεμίζουν με οχήματα, που οι ιδιοκτήτες τους κατακλύζουν τις ταβέρνες και τα καφενεία.
Αυτό είναι το Βουνί σήμερα.
